Günümüzde bir çok kişi kendi kararları ile daha sağlıklı olmak, yeterli beslenmek, hastalıklardan korunmak veya var olan hastalıklarını tedavi etmek için vitamin desteği kullanmakta. Ancak bu durum vitamin desteklerinin denetimsiz kullanımına yol açmaktadır. Çocuklarda çocuğun iştahsız olması, yeme sorunun olması, ilk çocuk olması ve kronik bir sağlık sorununun olması vitamin desteği kullanma nedenleri arasındadır. Erişkinlerde vitamin desteği kullanma durumu her iki cinsiyet için de benzer olup eğitim durumu yüksek olanlarda, zayıf kişilerde, yaşlılarda ve fiziksel aktivite düzeyi yüksek olanlarda daha fazla kullanıldığı belirtilmektedir.
Vitaminler, vücudumuz için mutlaka gerekli olan organik maddelerdir . Vitaminler, vücudumuzda çok sayıda metabolik olayın gerçekleşmesinde, büyüme, gelişme, görme, üreme, cilt bütünlüğü, bağışıklık sistemi, enerji üretimi gibi görevler yaparlar. Vitaminler suda çözünen (C ve B vitaminleri) ve yağda çözünen (A,D,E,K vitaminleri) olarak iki gruba ayrılır. Suda çözünen vitaminlerin fazlası vücut sıvıları ile atılırken, yağda çözünen vitaminlerin fazlası ise yağ dokusunda depolanır. Bu nedenle yağda çözünen vitaminlerin aşırı dozu zararlı olabilir.
İhtiyaç halinde kullanılan vitaminlerin yararları bulunurken, gereksiz ve fazla alınan vitaminlerin ciddi sakıncaları olabilir. Örneğin. A vitaminin aşırı tüketimi iştahsızlık, cilt kuruluğu, karaciğer ve dalakta büyüme, kemik ağrısı; D vitamininin fazla alınması kan kalsiyum düzeyinde artış, kireçlenme, kabızlık, bulantı, kusma, böbrek taşı gibi sorunlara neden olabilir. B grubu vitaminlerin aşırı alınması genellikle zararsız olmakla birlikte deride kızarıklık ve kaşıntı, karaciğer ve sinir sisteminde bozukluğa yol açabilir. C vitamini fazla alındığında ishal, karın ağrısı görülebilir.
Karbonhidrat, protein ve yağ gibi ana besin öğelerini yeterli miktarlarda içeren besinlerle dengeli beslenme, bazı durumlar hariç, vücudun günlük vitamin gereksinimini karşılar.
Vitamin Desteği nedir?
Beslenme sorunlarının tedavisi ve önlenmesi amacıyla diyetin desteklenmesi ve besinlerin zenginleştirilmesi, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde yaygın olarak kullanılan girişimsel yöntemlerdir. Besin desteği, bireye yönelik bir uygulamadır. Besin destekleri; vitamin, mineral, aminoasitler, esansiyel yağ asitleri, posa, çeşitli bitkiler ve bunların ekstrelerini kapsar. Destek (supleman) olarak sunulan besin öğelerinin çoğu, günlük diyette doğal olarak bulunmaktadır. Ancak besin destekleri, besin öğelerini yüksek miktarlarda vücuda sağlayan, konsantre ve ekstrakte edilmiş bileşiklerdir. Vitamin desteği, vitamin ve minerallerin (mikronutrienlerin), tek başlarına veya kombine olarak, kapsül, tablet, toz, solüsyon şeklinde kullanılabilir formları olarak tanımlanmaktadır. Vitamin ve mineral destekleri; vitamin veya vitaminlerin ön maddesi olan provitamin ve/veya mineralleri içerirler. Vitamin ve mineral kaynakları doğal veya sentetik olabilir. Bunlar küçük birim miktarlarda (doz) alınmak üzere tasarlanmış olup, alışılmış besin şeklinde değillerdir. Bunların kullanım amacı normal diyetle alınamayan vitamin veya mineralleri takviye etmektir.
Zenginleştirilmiş besinler ve vitamin destekleri yararlı etkilerine rağmen, temel besin gruplarını içeren dengeli bir diyetin yerini tutamazlar. Ayrıca, vitamin ve minerallerin aşırı düzeyde alınması çeşitli sağlık risklerinin oluşmasına neden olabilir. Örneğin; yağda eriyen vitaminlerin (A ve D vitaminleri gibi) aşırı düzeyde alındığında vücutta depolanarak çeşitli toksik etkiler gösterebilir. Bazı vitamin-mineraller, kullanılmakta olan bazı ilaçlar ile olumsuz etkileşime girebilir.
Bazı özel durumlarda tek bir vitamin veya minerali ya da vitamin ve minerallerin uygun bir bileşimi içeren besin desteklerinin kullanılması gerekli olabilir.
Vitamin Desteği uygulanmasının gerekli olduğu durumlar
Yukarıda belirtilen durumlarda; kan değerleri dikkate alınarak uygun vitamin destekleri önerilebilir. Radyoterapi uygulanan kişiler için vitamin mineral desteği yapılması konusunda ortak bir görüş yoktur. Sigara kullananlar için C vitamini desteği önerilmektedir. Ancak, vitamin desteklerinin kullanımı ile alkol ve sigaranın zararlı etkileri önlenememektedir.