Safra Nedir?
Safra, karaciğerden günlük 600-1200 ml üretilen ve çeşitli bileşenlerden oluşan bir sıvıdır. Safra içinde su, safra tuzları, safra pigmentleri (bilirubin, biliverdin), kolesterol, fosfolipid (lesitin) ve plazma elektrolitleri yer alır. Safra vücutta çeşitli artık maddelerin atılmasında ve sindirimde rol alır. Safranın sindirim sistemindeki birincil işlevi, yağları parçalamasının yanı sıra yağda çözünen vitaminleri de (A,D,E ve K) parçalayarak emilimini kolaylaştırır
Safra Kesesi Nedir?
Safra kesesi, karaciğerin ön ve alt yüzüne yapışık olarak yer alan armut şeklinde içi boş bir organdır. Ortalama olarak 7-10 cm uzunluğunda, 5 cm genişliğinde ve 50 ml sıvı depolama kapasitesine sahiptir. Safra kesesi, safra kesesi kanalı (sistik kanal) vasıtasıyla oniki parmak bağırsağına (duodenum) açılan ana safra kanalına (koledok kanalı) bağlanır. Safra kesesinin ana görevi, karaciğerden salgılanan safrayı depolaması, yoğunlaştırması ve sindirimde kullanılması için ince bağırsağa boşaltmasıdır. Yemek yendiğinde safra kesesi kasılarak, yoğunlaştırılmış safra sıvısı midenin devamı olan on iki parmak barsağına boşaltır. Adı safra kesesi olmasına rağmen kendisi safra üretmez.
Safra Kesesi Ameliyatı Hangi Hastalıklarda Yapılır?
Birkaç istisnai durum dışında, şikayetlere neden olmayan safra kesesi taşları için ameliyat gerekmemektedir. Safra kesesi taşları olan hastaların büyük çoğunluğu (yaklaşık %80) ömür boyu safra kesesi taşları ile ilişkili hiçbir şikayet yaşamaz ve tedavi gerektirmez. Safra kesesi taşları ile ilişkili karında şişkinlik, bulantı, hazımsızlık, karın sağ üst bölgesinde ağrı ve bazı yiyeceklere (özellikle yağlı yemeklere) tahammülsüzlük gibi şikayetleri olan hastalara elektif (acil olmayan) şartlarda safra kesesinin cerrahi yöntemle çıkarılması (kolesistektomi) önerilir.
Safra kesesi polipleri bazen kanserli olabilir veya ileride kansere dönüşme riski taşıyabilir, bu nedenle bazı durumlarda safra kesesi ameliyatı gerektirebilir. Nadir görülen bir durum olsa da, safra kesesi kanseri tanısı konduğunda safra kesesi ameliyatı genellikle tedavi için gereklidir. Çok büyük safra kesesi taşları (≥3 cm), safra kesesi kanseri için risk oluşturduğu için ameliyat önerilir.
Safra Kesesi Olmadan Sağlıklı Yaşanır mı?
Safra kesesi vücut fonksiyonları açısından mutlak gerekli bir organ değildir. Safra kesesinin yokluğu, diğer organlar ve sistemler tarafından kolay tolere edilir. Safra kesesi alınan insanlar çoğunlukla tamamen normal ve sağlıklı bir hayat yaşarlar. Safra kesesinin çıkarılması yaşam beklentisi üzerinde hiçbir etkiye sahip değildir. Safra kesesi yokluğunda, genel olarak sağlıklı ve dengeli bir diyet uygulanması yeterlidir.
Safra kesesi olmayanlarda da karaciğer normal bir diyeti sindirmek için yeterli safrayı üretir, ancak safra kesesinde depolanmak yerine safra doğrudan oniki bağırsağa akar. Böylece safra kesesi depolama süresi olmadan, doğrudan karaciğerden gelen bu safra daha az yoğunlaşır ve müshil görevi görebilir. Bu da bazen ishal, hazımsızlık, şişkinliğe ve aşırı gaz gibi şikayetlerin gelişmesine yol açabilir. Neyse ki, bu semptomlar genellikle geçicidir ve genellikle düşük yağlı, sık ve küçük porsiyonlu diyetle düzelir.