Sonbaharın gelişi hayatımızda birçok şeyi değiştirir. Güneşli günlerin geride kalması açık havalarda yapılan aktivitelerden yavaş yavaş uzaklaşılmasına, okulların açılması ve çalışma ritminin giderek yoğunlaşmaya başlaması da bir yandan çocukların, diğer yandan ebeveynlerin depresyona yönelik eğilimlerini arttırabilir.
Bu dönemde çoğalan görevler ve üstlenilen sorumluluklar daha çok kaygı ve strese yol açabilir. Dolayısıyla pek çok insan sonbahar ve kış aylarının gelişiyle birlikte kendini biraz daha kötü hissedebilir. Öte yandan mevsimsel geçişlerle tetiklenen olumsuz duygular genellikle süreklilik göstermez ve günlük yaşamı belirgin etkilemez.
Bununla birlikte bazen bu ruh hali değişiklikleri daha ciddi olabilir ve kişinin nasıl hissettiğini, düşündüğünü ve nasıl davrandığını etkileyebilir. Mevsimler değiştiğinde ruh halinde ve davranışlarda önemli ve uzun süreli değişiklikler mevcutsa mevsimsel duygudurum bozukluğu (MDB) söz konusu olabilir
MDB yılın belirli zamanlarında ortaya çıkan stres kaynaklarının neden olduğu üzüntü veya kaygı hissi ile karıştırılmamalıdır. MDB ile ilişkili depresyon takvimle değil, gün ışığı saatlerindeki değişimlerle bağlantılıdır. Tatil dönemi stresleri, iş veya okul programlarındaki mevsimsel değişiklikler, aile ziyaretleri gibi faktörlerle ilişkili psikolojik zorlanmalar MDB ile aynı şey değildir. Aynı zamanda bir mevsim geçişinde görülen her depresif dönem mevsimsel olarak kabul edilmemektedir.
Klinik Görünüm
Mevsimsel duygudurum bozukluğu, özellikle gündüz saatlerinin azaldığı aylarda, ruh halini ve genel iyilik halini etkileyerek ruh sağlığı açısından önemli bir sorun teşkil etmektedir. Bu durum geçici üzüntüyü aşar, ruh halini, bilişsel işlevleri ve fiziksel sağlığı derinden etkiler.
Depresyon belirtileri şunları içerebilir:
-En az 2 hafta boyunca neredeyse her gün, günün büyük bölümünde sürekli üzgün hissetme
-Umutsuzluk veya karamsarlık
-Sinirlilik, hayal kırıklığı veya huzursuzluk
-Suçluluk, değersizlik veya çaresizlik hisleri
-Hobiler ve aktivitelere ilgi veya zevk kaybı
-Enerjide azalma, yorgunluk veya yavaşlamış hissetme
-Konsantrasyonda azalma, hatırlama veya karar verme zorluğu
-Uyku veya iştah değişiklikleri ya da planlanmamış kilo değişiklikleri
-Açıklanamayan fiziksel ağrılar, baş ağrıları, kramplar veya sindirim sorunları
-Ölüm veya intihar düşünceleri ya da intihar girişimleri
Kış tipi MDB için ek belirtiler şunlar olabilir:
-Aşırı uyuma (hipersomni)
-Özellikle karbonhidratlara karşı aşırı yeme isteği ve kilo alımı
-Sosyal çekilme
Yaz tipi MDB için ek belirtiler şunlar olabilir:
-Uykuya dalma ve sürdürme güçlüğü (insomni)
-İştahsızlık ve kilo kaybı
-Huzursuzluk ve gerginlik
-Kaygı
Mevsimsel Depresyonla Baş Etme Yolları
1.Düzenli Fiziksel Egzersiz
Fiziksel egzersiz, vücutta endorfin adı verilen hormonun salgılanmasını sağlar. Bu hormon, depresyon belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.
2.Sağlıklı Beslenme
Mevsimsel depresyon sırasında özellikle karbonhidrat ve şeker içeren yiyeceklere karşı artan bir istek olabilir. Ancak bu tür besinler kısa süreli enerji artışı sağlarken uzun vadede kan şekeri dengesizliklerine ve ruh hali dalgalanmalarına yol açabilir. Bunun yerine dengeli bir beslenme planı oluşturmak önemlidir.
3.Güneş Işığından Faydalanmak
Gün ışığı, melatonin üretimini azaltarak daha uyanık hissetmenize yardımcı olabilir. Mevsimsel depresyon ya da sonbaharla gelen depresif duygudurum yaşayan bireyler gün içinde mümkün olduğunca güneş ışığına maruz kalmaya çalışmalıdır.
4.Uyku Düzenine Dikkat Etmek
Sonbahar depresyonu, uyku düzeninde bozulmalara neden olabilir. Bu durumu yönetmek için düzenli bir uyku rutini oluşturmak önemlidir. Her gün aynı saatte yatmak ve uyanmak, vücudun biyolojik saatini dengelemeye yardımcı olur.
5.Sosyal İlişkileri Güçlendirmek
Mevsimsel depresyon sırasında insanlar genellikle içe kapanma eğiliminde olabilirler. Ancak sosyal bağlantılar, bu durumla başa çıkmanın en güçlü yollarından biridir. Aile ve arkadaşlarla vakit geçirmek, duygusal destek almak ve sosyal etkinliklere katılmak depresyon belirtilerini hafifletebilir
6.Profesyonel Yardım Almak
Mevsimsel depresyon belirtileri kişinin günlük yaşamını etkiliyor ve kendi kendine başa çıkılamıyorsa bir uzmana başvurmak önemlidir. Kendine zarar verme ya da intihar düşünceleri eşlik ediyorsa en kısa sürede bir psikiyatri hekimine muayene olunmalıdır. Psikoterapi ve hekim önerisiyle antidepresan tedaviler kullanılabilir. Mevsimsel depresyonun tedavisinde antidepresan ilaçların etkinliği gösterilmiştir.